1. تعریف کلی
– **کابل فشار قوی (HV – High Voltage):** کابل‌هایی هستند که برای انتقال برق با ولتاژ بالا (بالای ۱ کیلوولت) طراحی شده‌اند. معمولاً ولتاژ این کابل‌ها از حدود ۱ کیلوولت تا چند صد کیلوولت متغیر است.
– **کابل فشار ضعیف (LV – Low Voltage):** کابل‌هایی که برای انتقال برق با ولتاژ پایین (معمولاً زیر ۱ کیلوولت) استفاده می‌شوند، مانند کابل‌های مصرفی در ساختمان‌ها و دستگاه‌های خانگی.
—
2. تفاوت‌های اصلی
| ویژگی | کابل فشار قوی | کابل فشار ضعیف |
|——————–|————————————-|———————————|
| **ولتاژ کاری** | بالای ۱ کیلوولت (1kV تا چند صد kV) | کمتر از ۱ کیلوولت (معمولاً ۲۳۰V تا ۱۰۰۰V) |
| **ساختار عایق** | عایق‌های مخصوص با ضخامت زیاد و مواد عایقی خاص مانند XLPE، روغنی و … | عایق‌های معمولی با ضخامت کمتر مانند PVC، PE |
| **مواد هادی** | اغلب مس یا آلومینیوم با مقطع بزرگ برای تحمل جریان بالا | مس یا آلومینیوم با مقطع کمتر |
| **محافظت و شیلدینگ** | شیلد (سیم یا نوار مسی یا آلومینیومی) و لایه‌های محافظ متعدد برای جلوگیری از تداخل و نشتی برق | معمولاً شیلد کمتری دارد یا ندارد |
| **کاربرد** | شبکه‌های انتقال و توزیع برق، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، صنایع بزرگ | مصرف‌کننده‌های خانگی، روشنایی، تجهیزات کم‌ولتاژ، سیم‌کشی داخلی ساختمان‌ها |
| **ابعاد و وزن** | بزرگ‌تر و سنگین‌تر به دلیل عایق و محافظ بیشتر | باریک‌تر و سبک‌تر |
| **قیمت** | گران‌تر به خاطر مواد و ساختار پیچیده‌تر | ارزان‌تر و مقرون به صرفه‌تر |
—
3. مشخصات فنی و ساختار
– **کابل فشار قوی:**
– دارای چند لایه عایق، شیلد و روکش است که مقاومت به ولتاژهای بسیار بالا و شرایط سخت محیطی دارند.
– معمولاً دارای سیستم خنک‌کننده یا ساختار مخصوص برای کاهش حرارت در طول انتقال جریان بالا می‌باشند.
– توانایی تحمل جریان‌های بالا و نوسانات ولتاژ قوی را دارند.
– **کابل فشار ضعیف:**
– دارای هادی‌های بهینه شده برای انتقال جریان‌های کم و ولتاژ پایین هستند.
– عایق‌های سبک و نازک تری دارند و معمولاً در محیط‌های داخلی یا محافظت شده استفاده می‌شوند.
– انعطاف‌پذیری بیشتری دارند و نصب آن‌ها ساده‌تر است.
—
4. کاربردهای رایج
| کابل فشار قوی | کابل فشار ضعیف |
|——————————————|——————————————|
| انتقال برق بین نیروگاه‌ها و ایستگاه‌های فرعی | سیم‌کشی داخلی منازل و ساختمان‌ها |
| تغذیه صنایع بزرگ نظیر کارخانه‌ها و پالایشگاه‌ها | تغذیه تجهیزات روشنایی، لوازم خانگی، تابلوهای برق |
| خطوط انتقال بدون برق افت افت ولتاژ | کابل کابل‌های مخابراتی، کنترل و شبکه |
—
5. نکات مهم در انتخاب
– **نیاز ولتاژ کاری:** یکی از مشخصه‌های کلیدی برای انتخاب نوع کابل
– **محیط نصب:** شرایط فیزیکی، دمای محیط، احتمال رطوبت و خوردگی
– **ظرفیت جریان:** بر اساس بار مصرفی که باید از کابل عبور کند
– **استانداردها و مجوزها:** رعایت استانداردهای بین‌المللی و ملی (مانند IEC، ISIRI)
—
جمع‌بندی
کابل‌های فشار قوی برای انتقال برق در ولتاژهای بالا و در فواصل بلند استفاده می‌شوند که ساختار عایق، شیلد و محافظت بالایی دارند. کابل‌های فشار ضعیف عمدتاً در مصرف‌کننده‌ها برای ولتاژهای پایین کاربرد دارند و ساختار ساده‌تر و انعطاف‌پذیری بیشتری دارند.
سیده منصوره میرشفیعی عزیز، در ادامه مشخصات فنی دقیق‌تر کابل‌های فشار قوی و فشار ضعیف به همراه استانداردهای مربوطه را برای شما شرح می‌دهم:
مشخصات فنی کابل‌های فشار قوی (HV)
1. ساختار کابل فشار قوی
– **هادی (Conductor):** معمولاً از جنس مس یا آلومینیوم با مقطع بزرگ (از 16 میلی‌متر مربع تا چند صد میلی‌متر مربع)
– **عایق (Insulation):** عایق‌های مخصوص مثل XLPE (Cross-Linked Polyethylene)، EPR (Ethylene Propylene Rubber) یا روغن‌کاری شده، که ضخامت عایق نسبت به ولتاژ تعیین می‌شود
– **شیلد (Shield):** شامل نوار یا سیم مسی یا آلومینیومی اطراف عایق برای جلوگیری از نشتی میدان الکتریکی و حفظ ایمنی
– **روکش محافظ (Sheath):** لایه بیرونی که از PVC ضد حرارت و رطوبت یا مواد مشابه ساخته می‌شود
2. مشخصات الکتریکی
– **ولتاژ نامی:** ≥ 1 کیلولوولت (گاه تا 400 کیلوولت و بالاتر)
– **جریان نامی:** متناسب با اندازه هادی و شرایط نصب، معمولاً از چند ده آمپر تا هزاران آمپر
– **دمای کاری:** معمولاً بین -40 تا +90 درجه سانتیگراد (بسته به نوع عایق)
– **مقاومت دی‌الکتریک:** مقاومت بسیار بالا در برابر شکست عایق و نشتی جریان
3. استانداردهای مهم
– **IEC 60502:** استاندارد بین‌المللی برای کابل‌های عایق‌دار فشار متوسط و فشار قوی
– **ISIRI 607-1:** استاندارد ایران برای کابل‌های فشار قوی
– **IEEE Std 48:** استاندارد آمریکایی برای کابل‌های فشار قوی
– استانداردهای حفاظتی نظیر **IEC 60840** و **IEC 62067** برای ولتاژهای بسیار بالا
—
مشخصات فنی کابل‌های فشار ضعیف (LV)
1. ساختار کابل فشار ضعیف
– **هادی:** معمولاً مس یا آلومینیوم با مقطع کوچکتر (رایج از 0.5 تا 70 میلی‌متر مربع)
– **عایق:** انواع مختلف مانند PVC، PE، یا LSZH (Low Smoke Zero Halogen) با ضخامت کمتر نسبت به کابل فشار قوی
– **روکش:** معمولاً PVC، PE، یا مواد مقاوم در برابر آتش و رطوبت
2. مشخصات الکتریکی
– **ولتاژ نامی:** معمولاً 300/500 ولت یا 0.6/1 کیلوولت (کابل‌های ساختمانی و صنعتی)
– **جریان نامی:** متناسب با سطح مقطع هادی، از چند آمپر تا صدها آمپر
– **دمای کاری:** معمولاً بین -15 تا +70 درجه سانتیگراد (بسته به نوع کابل)
– **مقاومت مکانیکی:** مناسب برای استفاده در ساختمان و محیط‌های داخلی
3. استانداردهای مهم
– **IEC 60227:** کابل PVC (کابل‌های عایق PVC در ولتاژهای پایین)
– **IEC 60502-1:** کابل‌های فشار ضعیف برای ولتاژ 0.6/1 کیلوولت
– **ISIRI 3085:** استاندارد ایران برای کابل‌های فشار ضعیف
– استانداردهای حفاظتی مانند **IEC 60332** جهت مقاومت در برابر حریق
—
نکات تکمیلی برای انتخاب کابل مناسب
– **مطابقت با استانداردها:** الزام به استفاده از کابل‌هایی که استانداردهای ملی یا بین‌المللی را رعایت می‌کنند
– **شرایط محیطی:** نوع عایق و روکش باتوجه‌به محیط نصب (در فضای باز، زیر زمین، در کانال‌های محافظ)
– **بار مصرفی:** تعیین سطح مقطع هادی براساس جریان مورد نیاز و طول کابل جهت کاهش افت ولتاژ
– **ایمنی:** مقاومت در برابر حرارت، حریق، ضربه و شرایط الکتریکی ویژه (مانند کابل‌های مقاوم در برابر تداخل الکترومغناطیسی)